অনুশীলনী- 1.3
1. দেখুওৱা যে √5 অপৰিমেয়।
সমাধান: বিৰুদ্ধভাৱে ধৰা হ’ল, √5 পৰিমেয়।
∴ √5=a/b ( যত a আৰু b সহমৌলিক b ≠ 0 )
a = √5b
a2= 5b2 ——— (i)
∴ 5 ৰে বিভাজ্য a2 ক হৰণ যায় ।
5 ৰে বিভাজ্য a2 কো হৰণ যায় ।
এতিয়া, ধৰাহ’ল a = 5c ( c এটা অখণ্ড সংখ্যা )
(i) ৰ পৰা ( 5c )2=5b2
25c2=5b2
5c2 = b2
∴ 5 ৰে বিভাজ্য b2 ক হৰণ যায় ।
5 ৰে বিভাজ্য b কো হৰণ যায় ।
∴ a আৰু b সহ মৌলিক নহয় । ইহতৰ এটা সাধাৰণ উৎপাদক আছে যিটো 5 ।
∴ √5 পৰিমেয় হ’ব নোৱাৰে ।
∴ √5 অপৰিমেয় (প্ৰমাণিত হ’ল)
2. দেখুওৱা যে 3 + 2√5 অপৰিমেয়।
সমাধান: বিৰুদ্ধভাৱে ধৰা হ’ল, 3 + 2√5 পৰিমেয়।
তেন্তে, 3 + 2√5 = p/q ( যত p আৰু q সহমৌলিক q ≠ 0 )
√5 = 1/2 ( p/q – 3 )
1/2 ( p/q – 3 ) পৰিমেয়।
∴ 3 + 2√5 অপৰিমেয়।
3. দেখুওৱা যে তলৰ সংখ্যাবোৰ অপৰিমেয়ঃ
(i) 1/√2
সমাধান: বিৰুদ্ধভাৱে ধৰা হ’ল, 1/√2 পৰিমেয়।
তেন্তে, 1/√2 = a/b ( যত a আৰু b সহমৌলিক b ≠ 0 )
a√2 = b
√2 = b/a
b/a পৰিমেয়
∴ 1/√2 অপৰিমেয়।
(ii) 7√5
সমাধান: বিৰুদ্ধভাৱে ধৰা হ’ল, 7√5 পৰিমেয়।
তেন্তে, 7√5 = a/b ( যত a আৰু b সহমৌলিক b ≠ 0 )
√5 = a/7b
a/7b পৰিমেয়।
∴ 7√5 অপৰিমেয়।
(iii) 6 + √2
সমাধান: বিৰুদ্ধভাৱে ধৰা হ’ল, 6 + √2 পৰিমেয়।
তেন্তে, 6 + √2 = a/b ( যত a আৰু b সহমৌলিক b ≠ 0 )
√2 = a/b – 6
( a/b – 6 ) পৰিমেয়।
∴ 6 + √2 অপৰিমেয়।