অনুশীলনী

১| বিবিধ পচন্দৰ প্ৰশ্নাৱালী 

(i) ‘ভূগোল বিজ্ঞান’ শব্দটো তলত উল্লেখ কৰা পণ্ডিতকেইজনৰ ভিতৰত কোনে প্ৰথমে ব্যৱহাৰ কৰিছিল ?

(ক) হিৰোডোটাছ

(খ) ইৰাটোছথেনিছ

(গ) গেলিলিঅ’

(ঘ) এৰিষ্ট’টল

উত্তৰঃ (খ) ইৰাটোছথেনিছ

(ii) তলত উল্লেখ কৰা অৱয়ববোৰৰ ভিতৰত কোনটো ‘প্ৰাকৃতিক অৱয়ব’ ।

(ক) বন্দৰ

(খ) ৰাস্তা বা পথ

(গ) সমতল

(ঘ) পানীপার্ক বা নাওঁ-জাহাজ ৰখা ঠাই

উত্তৰঃ (গ) সমতল

(iii) দুয়োটা শাৰীৰ পৰা শুদ্ধযোৰ মিলোৱা আৰু তলৰ কেইটাৰ কোনটো শুদ্ধ চিন দিয়া ।

প্ৰথম শাৰী	দ্বিতীয় শাৰী
১)বতৰ বিজ্ঞান	ক) জনসংখ্যা ভূগোল
২) জন ভূগোল	খ) মৃত্তিক ভূগোল
৩) সমাজ বিজ্ঞান	গ) জলবায়ু বিজ্ঞান
৪) মাটি বিজ্ঞান	ঘ) সামাজিক ভূগোল

(ক) ১খ;  ২গ;  ৩ক;  ৪ঘ

(খ) ১ক;  ২ঘ;  ৩খ; ৪গ

(গ) ১ঘ;  ২খ;  ৩গ; ৪ক

(ঘ) ১গ;  ২ক;  ৩ঘ; ৪খ 

উত্তৰঃ (ঘ) ১গ;  ২ক;  ৩ঘ; ৪খ

(iv) তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ কোনটো কাৰণ আৰু ফলা ফলৰ লগত সম্পৰ্কীয় ?

(ক) কিয়

(খ) ক’ত

(গ) কি

ঘ) কেতিয়া

উত্তৰঃ (ক) কিয়

(v) তলৰ বিষয়বোৰৰ কোনটোৱে সময় লগলগাবলৈ চেষ্টা কৰে ?

(ক) সমাজ বিজ্ঞান

(খ) ভূগোল বিজ্ঞান

(গ) নৃতত্ব বিজ্ঞান বিজ্ঞান

(ঘ) বুৰঞ্জী বিষয়

উত্তৰঃ (ঘ) বুৰঞ্জী বিষয়

২। ৩০ টা শব্দত তলৰ  প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া ।

(i) তোমাৰ পঢ়াশালীলৈ যাওঁতে কি কি সাংস্কৃতিক অৱয়ব লক্ষ্য কৰিছা ? সেইবোৰ একেধৰনৰ নে বেলেগ বেলেগ ধৰণৰ ? এইবোৰক ভূগোল বিজ্ঞানৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব পাৰিনে নোৱাৰি ? যদি পাৰি কিয় ?

উত্তৰঃ স্কুললৈ যোৱাৰ সময়ত আমি কিছুমান সাংস্কৃতিক বৈশিষ্ট্য যেনে দোকান, স্কুল, ক্লাব, কার্যালয়, মন্দিৰ, মছজিদ আৰু ঘৰ দেখিবলৈ পাওঁ। এই বৈশিষ্ট্যবোৰ ইটোৱে সিটোৰ পৰা পৃথক হয়।  হ’য় এইবোৰ মানুহৰ ভূগোলৰ এক অপৰিহাৰ্য অংগ হোৱাৰ বাবে ভূগোলৰ বিজ্ঞানৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা উচিত।

(ii) তোমালোকে এটা টেনিছ বল ক্ৰিকেট বল ,  কমলা টেঙা আৰু কোমোৰা দেখিছা । এইবোৰৰ ভিতৰত কোনটো পৃথিৱীৰ আকৃতিৰ লগত মিলে ? পৃথিৱীৰ আকৃতি বুজাবলৈ এই নিৰ্দ্দিষ্ট বস্তুটো তুমি কিয় বাচনি কৰিছা ।

উত্তৰঃ কমলা টেঙা পৃথিৱীৰ আকৃতিৰ সৈতে  বেছি মিল আছে কাৰণ টেনিছ বল আৰু ক্ৰিকেট বল প্ৰায় গোলাকাৰ বা বৃত্তাকাৰ আৰু কোমোৰা  তুলনামূলকভাৱে দীঘলীয়া।কিন্তু পৃথিৱীখন মেৰু উলম্ব আৰু সমতল আকৃতিৰ যিটো কমলাৰ দৰে।

 (iii) তুমি তোমাৰ স্কুলত ‘বন মহোৎসৱ’ পালন কৰিছিলান ? আমি কিয় গছ পুলি ৰুব লাগে ? গছ – গছনিবোৰে কেনেকৈ পৰিস্থিতিক ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে ?

উত্তৰঃ হয়, আমি আমাৰ স্কুলত বন মহোৎসৱ পালন কৰো। আমি বহুত গছ ৰোপণ কৰো কাৰণ ই আমাৰ দেশৰ বনাঞ্চল বৃদ্ধি কৰে। পৰিৱেশ ভাৰসাম্য বজাই ৰখা আৰু পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ বাবে এইবোৰ অতি প্ৰয়োজনীয়।

(iii) তোমালোকে হাতী , পহু , কেঁচু , গছ আৰু ঘাঁহ দেখিছা । ইহঁত কত থাকে বা ডাঙৰ – দীঘল হয় । ইহঁত থকা মণ্ডলটোৰ নাম কি ? এই মণ্ডলৰ কেইটামান প্ৰধান বৈশিষ্ট্য (features) বৰ্ণনা কৰিব পাৰিবানে ? 

(iv) তোমাৰ ঘৰৰ পৰা স্কুল পাওঁতে কিমান সময় লাগে ? তোমাৰ স্কুলখন তোমাৰ ঘৰৰ পৰা ৰাস্তাৰ সিটো পাৰত অৱস্থিত নেকি ? তোমাৰ ঘৰ আৰু স্কুলৰ মাজত অহা – যোৱা কৰোতে সময় আৰু দূৰত্বৰ সম্পৰ্ক কি ? তুমি সময়ক ঠাইলৈ আৰু ঠাইক সময়লৈ ৰূপান্তৰ কৰিব পাৰেনে ?

উত্তৰঃ মোৰ ঘৰৰ পৰা স্কুল পাবলৈ ৩০ মিনিট সময় লাগে। মোৰ ঘৰৰ পৰা যদি স্কুলখন ৰাস্তাৰ সিপাৰে হ’লহেঁতেন তেন্তে স্কুল পাবলৈ ৫ মিনিট সময় লাগিলহেঁতেন। ভূগোল বিজ্ঞানৰ সহায়ত সময় আৰু দূৰত্বৰ বিশদ অধ্যয়ন কৰিব পাৰি । সময়ক ঠাইলৈ আৰু ঠাইক সময়লৈ ৰূপান্তৰ কৰিব পাৰি ।

(v) তোমালোকে জানা যে পৃথিৱীৰ উপৰিভাগ মসৃণ নহয় । ইয়াক প্ৰাথমিক অৱয়বৰ পাৰ্থক্য আছে । এনে পাৰ্থক্যবোৰ পৃথিৱীৰ উপৰিভাগত কিয় দেখিবলৈ পোৱা যায় ।

৩। ১৫০ টা শব্দত তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া ।

(i) তুমি তোমাৰ চাৰিওফালে পত্যেকদিনে লক্ষ্য কৰিছা যে প্ৰাকৃতিক আৰু সাংস্কৃতিক ঘটনাবোৰৰ সদায় পৰিৱৰ্তন ঘটি আছে । সকলোবোৰ গছ একেজাতৰ নহয় । তুমি দেখা সকলোবোৰ চৰাই আৰু জন্তু বেলেগ বেলেগ । পৃথিৱীত ভিন ভিন উপাদানৰ অৱস্থিতি দেখা যায় । তুমি এতিয়া যুক্তি সহকাৰে ক’ব পাৰিবনে যে ভূগোল বিজ্ঞানে ‘ঠাইৰ পাৰ্থক্য (areal differentiation )’ অধ্যয়ন কৰে ।

(ii) তোমালোকে ইতিমধ্যে ভূগোল বিজ্ঞান ,  বুৰঞ্জী ৰাজনীতি আৰু অৰ্থনীতি বিজ্ঞান ,  সমাজ অধ্যয়নৰ অংশ হিচাপে পঢ়ি আহিছোঁ । এই বিষয়বোৰক সংহত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা সিহঁতৰ অন্তৰ্মুখৰ উল্লেখেৰে  ( highlighting their interface ) ।