১. ভাৰত আৰু পাশ্চাত্যৰ মাজত সাগৰীয় পথ আবিষ্কাৰ কৰা প্ৰথম পতুৰ্গীজ নাৱিকজন  কোন ? তেওঁ কেতিয়া আৰু ভাৰতৰ ক‘ত পোন প্ৰথমে উপস্থিত হৈছিল ?

উত্তৰঃ ভাৰত আৰু পাশ্চাত্যৰ মাজত সাগৰীয় পথ আবিষ্কাৰ কৰা প্ৰথম পতুৰ্গীজ নাৱিকজন  নাম হ‘ল ভাস্ক‘-ডা–গামা। তেওঁ ১৪৯৮ খ্ৰীষ্টাব্দত দক্ষিণ ভাৰতৰ কালিকট বন্দৰত পোন প্ৰথমে উপস্থিত হৈছিল।

২. জলপথেৰে পৃথিৱী প্ৰদক্ষিণ কৰিবলৈ সমৰ্থ হোৱা ইংৰাজী নাৱিকজন কোন আছিল ?

উত্তৰঃ জলপথেৰে পৃথিৱী প্ৰদক্ষিণ কৰিবলৈ সমৰ্থ হোৱা ইংৰাজী নাৱিকজন হ‘ল ফান্সিছ ড্ৰেক ।

৩. ভাৰত ভূমিত পোন প্ৰথমে কোন ইংৰাজ নাৱিকে অনুমতিপত্ৰ লৈ কেতিয়া প্ৰৱেশ কৰিছিল ?

উত্তৰঃ ভাৰত ভূমিত পোন প্ৰথমে জন মিলডেন হল নামৰ ইংৰাজ নাৱিক জনে অনুমতিপত্ৰ লৈ ১৫৯৯ খ্ৰীষ্টাব্দত প্ৰৱেশ কৰিছিল।

৪. ইংলিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী কেতিয়া ক‘ত গঠন হৈছিল ?

উত্তৰঃ ১৬০০  খ্ৰীষ্টাব্দত ইংলিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী লণ্ডনত গঠন হৈছিল ।

৫. ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ ভাৰতত থিতাপি লোৱাৰ দুটা উদ্দেশ্য লিখা?

উত্তৰঃ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ ভাৰতত থিতাপি লোৱাৰ দুটা উদ্দেশ্য হ’ল-

(ক) বেহা বেপাৰ কৰা । (খ) ইংৰাজ শাসন প্ৰতিষ্ঠা কৰা।

৬. ইংৰাজৰ প্ৰথম বাণিজ্য কেন্দ্ৰটো ভাৰতৰ ক‘ত কেতিয়া স্থাপিত হৈছিল?

উত্তৰঃ ইংৰাজ প্ৰথম বাণিজ্য কেন্দ্ৰটো ভাৰতৰ মছলিপট্ৰমত ১৬১১ খ্ৰীষ্টাব্দত স্থাপিত হৈছিল।

৭.‘ফৰ্ট উইলিয়াম ‘ কি?

উত্তৰঃ ফৰ্ট উইলিয়াম হৈছে এটা বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰৰ নাম। 

৮. পৰাধীন ভাৰতৰ ব্ৰিটিছ শাসনৰ সময়ছোৱাক কোন দুটা মূল ভাগত ভাগাব কৰিব পাৰি সময় উল্লেখ কৰি লিখা ।

উত্তৰঃ পৰাধীন ভাৰতৰ ব্ৰিটিছ শাসনৰ সময়ছোৱাক দুটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰিঃ (ক) প্ৰথমটো হ’ল মোগল সাম্ৰাজ্যৰ পতনৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ১৮৫৭ খ্ৰীষ্টাব্দৰ চিপাহী বিদ্ৰোহলৈকে। (খ) দ্বিতীয়টো হ’ল ১৮৫৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা ১৯৪৭ খ্ৰীষ্টাব্দত ভাৰতীয়ৰ হাতত ক্ষমতা হস্তান্তৰলৈকে।

৯. ‘ভাৰত চৰকাৰ আইন‘ কোনে কেতিয়া কি উদ্দেশ্যত প্ৰণয়ন কৰিছিল?

উত্তৰঃ ‘ভাৰত চৰকাৰ আইন’ ব্ৰিটিছ সংসদে ১৮৫৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ২ আগষ্ট তাৰিখে প্ৰণয়ন কৰিছিল ।

আইনখনৰ উদ্দেশ্য আছিল- এই আইনে ইংলেণ্ডৰ চৰকাৰক পোনপটীয়াকৈ ভাৰত শাসন কৰাৰ ক্ষমতা দিয়া।

১০. ‘ভাৰতীয় পৰিষদ অইন‘ কেতিয়া আৰু কি উদ্দেশ্যত প্ৰণয়ন কৰা হৈছিল ?

উত্তৰঃ ‘ভাৰতীয় পৰিষদ আইন’ ১৮৬১ খ্ৰীষ্টাব্দত ব্ৰিটিছ সংসদে প্ৰণয়ন কৰিছিল ।এই আইনৰ উদ্দেশ্য আছিল আধুনিক প্ৰশাসন ব্যৱস্থাটোৰ সৈতে শিক্ষিত ভাৰতীয়ক চিনাকি কৰি দিয়া।

চমু  /দীঘল উত্তৰৰ প্ৰশ্ন:

১. ইংৰাজে ভাৰতৰ লগত বাণিজ্য় চুক্তি কৰিবলৈ কৰা প্ৰচেষ্টা কেতিয়া সম্পূৰ্ণ হৈছিল, তাৰ পদক্ষেপসমূহ সংক্ষেপে লিখা । 

উত্তৰঃ যেতিয়া ইংৰাজে ভাৰতত নিজৰ বাণিজ্য বিকশিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল, তেতিয়া তেওঁলোকে কেইবাটাও পদক্ষেপ লৈছিল। ভাৰতৰ সৈতে ব্যৱসায় কৰাৰ লক্ষ্যৰে ১৬০০ চনত ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। কোম্পানীটোৱে বৰ্তমানৰ বাণিজ্যিক পথসমূহ ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু স্থানীয় ৰাজ্যসমূহৰ সৈতে মুক্তভাৱে বাণিজ্যৰ বাবে চুক্তিবদ্ধ হোৱাৰ চেষ্টা কৰিছিল।

ব্ৰিটিছে বিভিন্ন ৰাজকীয় ৰাষ্ট্ৰৰ সৈতে বাণিজ্যিক চুক্তি কৰিবলৈ প্ৰত্যক্ষ সন্ধিৰ আশ্ৰয় লৈছিল। ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থা আৰু সম্পদৰ ওপৰত নিজৰ দখল শক্তিশালী কৰিবলৈ এই চুক্তিসমূহ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল। তেওঁলোকে বংগ, মাদ্ৰাজ, বম্বে আদি গুৰুত্বপূৰ্ণ অঞ্চলত বাণিজ্যিক অধিকাৰ লাভ কৰাত সফল হৈছিল।

এই পদক্ষেপসমূহে কেৱল বাণিজ্য বৃদ্ধিত সহায় কৰাই নহয়, ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ শক্তিও বৃদ্ধি কৰিছিল। ব্ৰিটিছে নিজৰ কূটনৈতিক দক্ষতা ব্যৱহাৰ কৰি ভাৰতীয় বস্ত্ৰ, মছলা আৰু অন্যান্য গুৰুত্বপূৰ্ণ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ লাভ কৰিছিল।

২. ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানিয়ে কেনেকৈ ভাৰতৰ তিনিটা মূল স্থানত বাণিজ্য কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিছিল তাৰ তিনিটা মূল কৌশল সম্পৰ্কে লিখা ।

৩. ভাৰতত ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যবাদ প্ৰতিষ্ঠাৰ পথ সুগম কৰি তোলা ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য় ব্য়ক্তিজন কোন? তেওঁ কি কি কৌশলেৰে ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য়ৰ লাইখুঁটা স্থাপন কৰিছিল চাৰিটা যুক্তিৰে লিখা ।

উত্তৰঃ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে ভাৰতীয় উপমহাদেশত কৰা আন্দোলনৰ জৰিয়তে ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যবাদৰ ভেটি স্থাপন কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। ইয়াৰ আটাইতকৈ বিশিষ্ট ব্যক্তি আছিল ৰবাৰ্ট ক্লাইভ, যিয়ে কোম্পানীটোৰ বাবে কৌশলগত নীতি প্ৰণয়ন কৰিছিল।

ভাৰতত ব্ৰিটিছৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধিৰ বাবে ৰবাৰ্ট ক্লাইভে বিভিন্ন পৰিঘটনা আৰু পৰিস্থিতিৰ সঠিক ব্যৱহাৰ কৰিছিল। স্থানীয় ৰজাৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰি প্ৰতিযোগীৰ বিৰুদ্ধে ৰাজনৈতিক কৌশলৰ আশ্ৰয় লৈ তেওঁ ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ ভেটি সুদৃঢ় কৰিছিল।

ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য়ৰ লাইখুঁটা স্থাপন কৰিছিল চাৰিটা যুক্তি- 
ক) অৰ্থনৈতিক লাভ: ক্লাইভে কোম্পানীটোক সুস্থিৰ অৰ্থনৈতিক ভিত্তি প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ বাবে কোম্পানীটোৱে ভাৰতৰ পৰা সম্পদ ৰপ্তানি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। খ) ৰাজনৈতিক সংমিশ্ৰণ: তেওঁ বহু ৰজাৰ লগত চুক্তি কৰি এই নীতি কাৰ্যকৰী কৰিছিল, যাৰ ফলত ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ ক্ষমতা সম্প্ৰসাৰণত সহায়ক হৈছিল। গ) কৌশলগত বিজয়: ক্লাইভে প্লাছিৰ যুদ্ধৰ দৰে নিৰ্ণায়ক যুদ্ধত জয়লাভ কৰিছিল যিয়ে ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যবাদক শক্তিশালী কৰিছিল। ঘ) সংস্কৃতিৰ প্ৰসাৰঃ ক্লাইভে ব্ৰিটিছ সংস্কৃতি আৰু প্ৰশাসনিক ব্যৱস্থাৰ প্ৰসাৰক প্ৰসাৰিত কৰিছিল, যাৰ ফলত ভাৰতীয় সমাজখনক নতুন ধাৰণাৰে প্ৰভাৱিত কৰিছিল।

৪. চিপাহী বিদ্ৰোহ সৃষ্টিৰ কাৰণবোৰ লিখা ।

উত্তৰঃ চিপাহী বিদ্রোহ সৃষ্টিৰ কাৰণবোৰ হ’ল-

(ক) ৰাজনৈতিক কাৰণ

(খ) অৰ্থনৈতিক কাৰণ

(গ) সামাজিক কাৰণ

(ঘ) ধৰ্মীয় কাৰণ

৫. চিপাহী বিদ্ৰোহ চাৰিটা  উল্লেখযোগ্য় ফলাফল উল্লখ কৰা ।

উত্তৰঃ (ক)ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ শাসনৰ অন্ত পেলাই ভাৰতৰ প্ৰত্যক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ ব্ৰিটিছ চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰে।

(খ) ভৱিষ্যতে বিদ্ৰোহ ৰোধ কৰিবলৈ ব্ৰিটিছ চৰকাৰে সামৰিক সংগঠন আৰু নিযুক্তিৰ পৰিৱৰ্তনকে ধৰি উল্লেখযোগ্য প্ৰশাসনিক সংস্কাৰ ৰূপায়ণ কৰিছিল।

(গ) এই বিদ্ৰোহৰ ফলত ভাৰতত বৰ্ণগত উত্তেজনা বৃদ্ধি পায় আৰু ভাৰতত অধিক দমনমূলক শাসন ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়, ভাৰতীয়ৰ বিৰুদ্ধে কঠোৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হয়।

(ঘ) এই ঘটনাই ভাৰতত এক জাতীয়তাবাদী আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল, যিয়ে ভৱিষ্যত প্ৰজন্মক স্বাধীনতাৰ বাবে যুঁজিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল।

৬. ‘ভাৰত চৰকাৰ আইন’ৰ জৰিয়তে হোৱা চাৰিটা প্ৰশাসনীয় পৰিৱৰ্তন উল্লেখ কৰা ।

উত্তৰঃ ভাৰত চৰকাৰ আইনৰ জৰিয়তে হোৱা চাৰিটা প্ৰশাসনীয় পৰিৱৰ্তন হ’ল —

(ক) ভাৰতীয়সকলক আইনসভাত অংশগ্ৰহণৰ সুযোগ দিয়া হয়।

(খ) আইনসভাৰ সদস্যসংখ্যা বৃদ্ধি কৰা হয়।

(গ) দ্বৈত শাসন পদ্ধতি (Dyarchy) প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়।

(ঘ) কেন্দ্ৰ আৰু প্ৰদেশৰ মাজত ক্ষমতাৰ বিভাজন কৰা হয়।

৭. লৰ্ড কেনিঙৰ দুটা প্ৰধান সংস্কাৰৰ বিষয় লিখা ।

৮. ভাৰতীয় পৰিষদ আইনৰ দুটা গুণ আৰু দুটা দোষ লিখা ।

৯. ইংৰাজৰ সময়ত স্থানীয় স্বায়ত্ত শাসনৰ জৰিয়তে  হোৱা পৰিৱৰ্তনসমূহ আলোচনা কৰা ।

১০. অসামৰিক সেৱাত কেনেকৈ ভাৰতীয়সকল অন্তৰ্ভুক্ত হৈছিল ? এই সেৱাৰ বিকাশ সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা ।

১১. ব্ৰিটিছ অধীন ভাৰত আৰু স্বাধীন ভাৰতৰ অসামৰিক লোকসেৱা সম্পৰ্কে তিনিটা পাৰ্থক্য় উল্লেখ কৰা ।

Updated on: 05/05/2025